Dagboekpassages Maj. Paessens 1
In Nederland
UIT HET DAGBOEK VAN MAJOOR PAESSENS
Majoor AA.
Paessens was commandant van Gevechtsgroep l. Deze populaire officier die eerder
commandant was van de Noothoven-van Goor Compagnie, de para-compagnie van de
Irene Brigade, hield gedurende de veldtocht in een exercise-book een dagboek
bij. De teksten zijn in de oorspronkelijke taal gelaten en zijn wat formeel,
maar geven een goed beeld van de periode en de omstandigheden.
Middelburg,
december 1944
1 december
's Ochtends 10 uur
conferentie met de officieren der gevechtsgroep in de mess. Het gebruikelijke
kopje koffie ontbreekt. Punt 1 op het programma is de cantine. We hebben aan
zaal en de noodige en passende wandversieringen zijn aangebracht.
Gebruiksaanwijzingen zullen er ook komen.
's Namiddags
gymnastiek en sport voor de stijve manschappen. Lt. Roos geeft de lessen en
iedereen is er van overtuigd dat een andere instructeur beter
is om het wat kalmer aan te doen.
's Avonds opening
der cantine. Op zwart viltachtig papier staan de gebruiksaanwijzingen voor de
cantine.
"Waarom zou je
niet dringen als de ruimte voldoende is?"
"Gebruik geen
aschbakken, de vloer is veel groter!"
"Dit
vat kost ons een dubbeltje maar een glas bier is toch een kwartje."
"t Is een
gezellige avond en de dans verloopt uitstekend. Het bandje blaast zich dood a
raison van 30 cigaretten per man per avond.
Geld is
waardeloos, ook wij werken met cigaretten om iets gedaan te krijgen."
Midden in de dans
word ik gestoord. Een burger moet vervoer hebben naar Breda. Sorry, old boy, dat
gaat niet. Orders zijn orders en we mogen geen burgers
meer vervoeren. "Ja, maar mijnheer, kunt U geen uitzondering maken, ik kom niet
vaak!" Nadat ik hem beduid heb dat ik geen
mijnheer ben maar majoor,gaat hij weg.
2
december
Na inname van het
ochtendappèl ga ik een rond maken door het wagenpark. De voertuigen zien er vuil
uit en moeten een beurt
hebben. Er is
echter weinig gelegenheid voor.
Militair Gezag
moet 2 wagens hebben voor evacuatie van burgers uit Middelburg.
Werklieden, die de
dijk nabij Vlissingen repareren moeten 's ochtends en 's avonds worden vervoerd
naar Arnemuiden. Een wagen
moet militairen
van mijn onderdeel weg brengen, die met 48 uur verlof gaan. Eten moet worden
vervoerd naar het detachement
in Vlissingen. De
Marine te Vlissingen moet een wagen hebben. Kortom, alles wat rijdt is op de weg.
Mijn 2i/c (second
in command, plaatsvervangend commandant, red.) kan nog steeds slecht loopen en
doet alleen werk op mijn bureau en
wijst verzoeken
van burgers om transport af.
Lt. Roos heeft een
goed idee. Op een zwart bord heeft hij met witte letters geschilderd: "Firma
Paessens, verhuizingen en transporten."
's Middags de
normale verzoekenregen van burgers om transport. Ik laat een bord op mijn deur
maken van het bureau: "Hier worden alle verzoeken om transport door burgers
afgewezen." 't Helpt meteen.
't Ziekenrapport
is iets waar bijna niemand meer komt. Er zijn teveel E.N.S.A.shows en dansen in
Middelburg. Het schijnt dat iederen
van hoog tot laag
een overmatig gebruik maakt van allerlei tabletten.
Er zijn geen
dooden of gewonden en geen krijgsgevangenen gemaakt, evenmin als gisteren.
3
december
De eerste
bezoekster 's ochtends is een dame van de pers. Ze wil inlichtingen hebben
over het aanstaande St. Nicolaasfeest. Na een
waardige ontvangst
in de mess, waarbij ze op de mooiste stoel mag zitten, vertel ik haar de
details. "En publicatie mijnheer in de Vrije
Zeeuw, zoudt u dat
goed vinden?" Natuurlijk, zoolang je maar geen melding maakt van "Prinses Irene
Brigade" of van een onderdeel
daarvan.
's Ochtends na
mijn theorie krijgstucht met officieren wordt het programma opgemaakt. 's
Namiddags een bezoek aan het detachement Vlissingen. Kapt. Post is commandant en
heeft onder zijn commando de drie infanterie peletons. Hun taak is het bewaken
van de dumps, waarin alle oorlogsbuit is bijeen gebracht en de regeling van het
verkeer over het jaagpad. Een dubbelpost aan de zijde van Vlissingen moet het
verkeer zien te ordenen, hetwelk langs het nauwe jaagpad gaat in de richting van
Middelburg.
Het jaagpad is
een teer punt geweest. Lange orders met een sterrekundige onwaarschijnlijkheid
de tijdstippen van eb en vloed aangaan de, moeten dienen als basis om te bepalen
wanneer het éénrichtingsverkeer aanvangt.
Helaas hebben
begeleiders van boerenkarren pasjes om op ieder moment en in iedere richting het
jaagpad te mogen betreden. Resultaat is dat kapt. Post
op hooge benen staat en het verkeer niet kan beheerschen.
De dienst in
Vlissingen loopt vlot en posten doen uitstekend hun taak.
's Avonds
bespreking met de officieren over het programma van de komende week. Het is
overigens een rustige Zondag.
4 december
Bespreking met
ondercommandanten over het personeelsvraagstuk. Het afvoeren van personeel,
hetwelk ongeschikt is om een operatieve taak te vervullen, is aan de orde.
Gelukkig komen we tot de conclusie dat er slechts weinigen zijn die ongeschikt
zijn gebleken.
Daarna gereed
maken van de lijst van voorgangers voor Brussel. Een bepaald aantal menschen
kan nu en dan met 48 uur naar Brussel om daar een rustige of onrustig tijd door
te brengen. Een welkome verandering van het verblijf in Middelburg. Daarna ronde
door de kazerne en een bezoek aan Bde. HQ.
's Namiddags een
kijkje genomen bij de training. De M.M.G.'s (medium machine gunnners red.) zijn
bezig met het mechanisme val
wapen. De kennis
is in het algemeen gedegen, ondanks het feit dat het in de praktijk weinig
voorkomt dat er storingen optreden.
Ook vandaag geen
dooden, gewonden
krijgsgevangenen.
5 december
Na het
ochtendappèl nog een laatste hand te leggen aan het St. Nicolaasfeest, het
programma nog eens doornemen. Op papier zijn er geen hiaten. Het blijkt ook 's
namiddags vlot te verlopen.
Te 13.00 verlaat
St. Nicolaas en Zwarte Piet net schip en gaan in een carrier een korte tocht
door Middelburg maken. Iedereen komt
naar buiten gelopen, in een
paar
minuten
zien de straten
zwart van de menschen. Na een moeizame worsteling met het publiek arriveert de
carrier aan de cantine.
We hebben de
kleuterschool van Middelburg uitgenodigd en de peuters kijken bedeesd naar de
goeie sint en zingen met bevende stemmetjes "Zie ginds komt etc-" Nadat st.
Nicolaas enkele kinders ontvangen heeft en nog wat liedjes gezongen zijn is het
uitdeling van chocolademelk en chocoladereepen. Daarna poppenkast. Tot slot
krijgt ieder kind een pakje speelgoed erin- De dag is geslaagd voor de kinderen.
's Avonds St.
Nicolaas voor de groote mannen van mijn gevechtsgroep. Ook daar verschijnt St.
Nicolaas en deelt geschenken uit. Kapt
Kuijpers krijgt
een flesch met etiket "Bols"erop. ik krijg een reglement Krijgstucht Lt. Roos
een Duitsch Pioniersschopje met 'een
gedicht over "Miney took his fancy".
Na het uitdelen
der cadeau's begint de dans welke onderbroken wordt voor de tombola. 't Is een
geslaagde avond,
die iedereen zal blijven heugen, speciaal de burgerij en kinders te Middelburg.
Gelukkig ook
vandaag geen dooden of gewonden. Geen krijgsgevangenen.
6 december
's Ochtends
rapport. Na het rapport gaan de officieren naar de training en ik naar het
Brigadebureau voor de bespreking over het motortransport. Er wordt nog steeds te
veel gereden. Verder komt het voor dat chauffeurs burgers vervoeren, welke
mogelijk Duitse spionnen zijn. Bericht komt binnen dat Duitsche spionnen in een
luxe wagen rondrijden en in een ander geval gebruik hadden gemaakt van een
motorrijwiel van het leger. Ik besluit meteen
om weer eens een les "Security" in
het oefenprogramma op te nemen.
's Middags
bezoek aan het B echelon heeft een St.
Nicolaasfeest georganiseerd te Heinekenszand.
Ik ben uitgenodigd om mede te rijden in een
stoet tesamen met de burgemeester, 't Is
een feest voor de kinders en verloopt prachtig
dankzij de talentvolle leiding
van de luitenants
Zeehandelaar en van 't Hooft.
Ook vandaag geen dooden, gewonden krijgsgevangenen.
7 december
's Ochtends baden.
Dit was een probleem is geen
leidingwater meer in Middelburg ac gezien de
pijpleiding kapot is. Water voor
keuken moet worden
aangevoerd met de DL sche "Trinkwasser"
tank. Voor de school komen twee
putringen waarin iedere ochtend frisch water wordt
gegooid en waaruit de manschappen water
kunnen halen voor wasschen.
's Namiddags sport
en veldloop. De ouden van dagen hebben moeite met om mee te komen, maar 't zijn
weer dezelfde. Overigens een weinig interessante dag.
Geen dooden,
gewonden of krijgsgevangenen.
8 december
Na het ochtendappèl theorie M.M.G.'s (medium machine guns
ofwel de Vickersmitrailleur) Teekens en
gebruik vlaggen staat op het programma. Iedereen
kent de mogelijke combinatie met de gele,
groene en roode vlag, weet de betekenis. Twee
soldaten letten niet goed op en Lt. Lengkeek
stelt ze een vraag. Natuurlijk geen antwoord.
Vanavond om 6 uur bij mij melden en de 3
vlaggen meebrengen, 's Ochtends wordt
verder het programma zonder eerdere storingen
afgewerkt.
's Middags sport
en gymnastiek. Het is in deze statische periode
van belang de menschen fit te houden. Er
worden balspels gedaan, afgewisseld met
gymnastiek en andere spelletjes.
's Avonds om 6
uur paradeeren de twee boosdoeners in de
mess. Na een kwartier met vlaggetjes te
hebben gezwaaid kunnen ze weg
gaan. Volgende
keer letten ze wel op.
Ook vandaag geen dooden, gewonden of krijgsgevangenen.
9 december
De gewone
huishoudelijke diensten staan op het programma,
gevolgd door een inspectie.
Leeuwen ontbreken
bijna overal. De Middelburgsche meisjes
hebben merkwaardig genoeg bijna allen
leeuwen (leeuwen=het koperen
baretleeuwtje red.). Ik vaardig een order uit.
Verlies van
leeuwen is gevolg van slordigheid welke den
militair niet betaamt en zal dus worden gestraft.
Eerst opnemen
wat vermist is om straks controle mogelijk
te maken, 't Is een lange lijst en een geweldige
administratie. Alles wat verloren is moet worden
betaald. Het lijkt mij een goed idee om wat
extra te laten betalen maar het is tegen de
voorschriften.
's Namiddags
vrij voor zoover de dienst het toelaat. Het is
verder een doodgewone dag.
Geen gewonden, dooden of krijgsgevangenen.
10 december
Het lezen van dit
dagboek moet eentonig worden lezer. Er
is wat men noemt in Middelburg niet veel te
beleven. We maken 's ochtend de
patrouilles uit welke na spertijd - 2300 uur - de
stad patrouilleeren of zich nog onbevoegden of
gevaarlijke elementen of spionnen op straat
zijn.
Lt. Roos begint te
klage: "l am fed up with this joint, l want
some action" geeft niet onaardig zijn gevoelens
weer.
's Middags doe ik
met It. Roos een ronde door de stad voor
controle op groeten, tenuen en controle op de
posten in het autopark. Na een rustige avond
gaat de dag uit als een nachtkaars.
Geen dooden, geen
gewonden, geen krijgsgevangenen.
11 december
's Ochtends
theorie over "field security" en ondergrondsche
activiteit in bezet gebied. Om het taaie
onderwerp te illustreren begin ik het verhaal van de
mooie luxe wagen met de aardige chauffeuse
en de 2 spionnen achterin.
't Houdt de
aandacht van allen levendig ondanks de
Maandagochtend stemming.
Daarna theorie
mijnen. Het wemelt van mijnen en mijnenvelden
vermengd met boobytraps in Zeeland. Daarna
theorie over wachten en posten en brengen
van de militaire groet.
's Middags weer
theorie en veldloop.
Geen dooden, geen
gewonden en geen krijgsgevangenen.
12 december
Het klachten en verlangenlijstje wordt besproken met de
officieren. Er zijn tal van punten.
Waarom kan er
geen verantwoording worden gedaan van de bedragen welke in Londen worden
gereserveerd?
Wat zal er met de
brigade in de toekomst gebeuren? Iedereen
wil haar gaarne behouden. Het klachten en verlangenlijstje wordt besproken met de
officieren. Er zijn tal van punten.
Waarom kan er
geen verantwoording worden gedaan van de bedragen welke in Londen worden
gereserveerd?
Wat zal er met de
brigade in de toekomst gebeuren? Iedereen
wil haar gaarne behouden dit merk ik uit
de gesprekken met de verschillende
soldaten en ook officieren.
Kan er een
gehuwde uit Zuid Arika te zijner tijd geen verlof
worden verleend om naar hun vrouw terug te
gaan voor een paar weken?
Welke positie
nemen vrouwen in, welke in Suriname wonen
en waarvan de echtgenoot in de brigade
woont?
Ik maak een noot
van al deze punten en zal ze straks in een
les "general talk" trachten te beantwoorden. 's Middags "Brains
Trust" Deze organiseren we als volgt. Vijf
militairen, waaronder liefst alle
rangen,
fungeren als "Brains Trust".
Ikzelf ben "question master"
en beoordeel of de vragen over het
onderwerp gaan dat op het programma staat. Daarna
worden ze, mits toegelaten, beantwoord door
de "Brains Trust".
's Avonds
controle in het wagenpark. Alles in orde, wachten
zijn present en doen hun zaken.
Geen dooden, geen
gewonden, geen krijgsgevangenen.
13 december
Regeling van het
kerstverlof voor hen die sinds Kerstmis 1941 dit
feest niet bij vrouw (en) (of) kinderen hebben
doorgebracht, voorzoover zij wonen in bevrijd
gebied. Er zijn slechts drie gelukkigen. Ik
verwacht al een regen van verzoeken om deze
regeling uit te breiden tot ouders.
Hierna
conferentie met officieren over verdeling programma
voor de komende week. Platoon commanders
wenschen nog verder te
gaan met sessie
van elementary training, ontmoet bij mij geen
bezwaar.
Daarna regeling
verlof voor Brussel van 7 tot 19 December a.s 's
Middags baden in Kruiningen waar een
mobiele badgelegenheid is gemaakt.
Verder een rustige
dag. Geen dooden, geen gewonden, geen
krijgsgevangenen.
14
december
Bespreking met
officieren over het ontwel een plan van
campagne ingeval van parachutistenlanding
rond Middelburg. Daarna controle van signalmateriaal. De essence van iedere operatie is
verbindingen. Tot dusverre zijn we weinig succesvol
geweest met de 38set en ook nu werken ze
weer niet.
's Namiddags
controle van ammunitie en keuken, welke
zeldzaam of nooit faalt.
's Avonds bezoek
aan de cantine. De dansles wordt druk
bezocht en de niet-dansers hebben gelegenheid het
te leren.
Geen dooden,
gewonden of krijgsgevangenen.
15 december
's Ochtends na appèl samenstelling van lijsten van personeel
hetwelk naar een mijncursus moet in begin
Januari. Commandant A
(luchtafweergeschut, red.) één der verschoppelingen in deze
oorlog, want de Duitschers willen maar niet
met vliegtuigen komen,
nu één der
gelukkigen. Hij staat eerste op de lijst.
Bespreking met
mijn sergeant verbindingen om een wagen te
krijgen. Hij is inderdaad stiefmoederlijk
bedeeld en z'n materiaal wordt
iedereen
meegenomen. Voorstel accoord en wagen zoeken, 's
Namiddags bericht van sergeant der
verbindingen dat hij een wagen weet, welke nog
wel te repareeren is.
Kapt. Harvey maak
ik de rest in orde en de wagen komt.
De telefoonlijn
met Vlissingen is kapot gereden komt een ordonnans
me berichten. Een jeep gaat uit met kabel
en personeel om het op te sporen. Ze worden
overvallen door de opkomende vloed en
de jeep blijft steken in zoute water. Na
twee uur is het water zoodanig gezakt dat
de jeep weer vrij staat weg kan.